In het dagelijks taalgebruik worden de termen startup en scale-up nogal eens door elkaar gehaald. Ze klinken allebei hip, horen bij snelle groei en innovatieve ideeën, en worden vaak geassocieerd met jonge bedrijven in de techsector. Maar er zit wel degelijk een verschil tussen de twee. Waar een startup nog in de ontdekkingsfase zit, heeft een scale-up die fase achter zich gelaten en staat de volgende uitdaging centraal: groeien, en wel snel.
De ontdekfase: wat maakt een startup een startup?
Een startup is in essentie een bedrijf in de beginfase dat op zoek is naar een schaalbaar en herhaalbaar businessmodel. Het draait hierbij om experimenteren, testen, en vooral: leren. Startups zijn vaak klein, wendbaar en werken met beperkte middelen. De focus ligt niet direct op winst maken, maar op product-market fit: een product of dienst ontwikkelen waarvoor daadwerkelijk vraag is in de markt.
Veel startups beginnen met één of enkele oprichters, soms gefinancierd met eigen spaargeld, subsidies of geld van vrienden en familie. Ze kunnen opereren vanuit een coworkingspace of zolderkamer en zijn vaak actief in sectoren waar technologische vernieuwing centraal staat, zoals software, fintech of e-commerce. Maar ook daarbuiten zie je startups opduiken – van duurzame kledingmerken tot nieuwe platformen voor online onderwijs.
De groeifase: wanneer ben je een scale-up?
Een scale-up is de volgende fase. Het bedrijf heeft inmiddels bewezen dat het product of de dienst werkt en dat er voldoende vraag is. De organisatie heeft vaak al tientallen medewerkers, duidelijke processen en een omzet die structureel groeit. De focus verschuift van ontdekken naar opschalen: nieuwe markten aanboren, meer klanten bedienen en het team uitbreiden.
Vaak gaat dit gepaard met grotere investeringsrondes. Investeerders stappen in omdat ze geloven in het groeipotentieel, en de onderneming heeft doorgaans een heldere strategie om die groei te realiseren. Dat kan betekenen: internationaliseren, flink investeren in marketing of zelfs overnames doen van kleinere concurrenten. Een scale-up is dus geen ‘leuke startup’ meer, maar een serieus bedrijf dat marktpositie probeert te veroveren.
Hoe zie je het verschil in de praktijk?
Hoewel er geen vastgelegde grens is tussen een startup en een scale-up, zie je het verschil vaak terug in de dagelijkse realiteit van het bedrijf. Startups opereren meestal met een klein team, korte lijnen en een experimentele aanpak. Denk aan snelle iteraties, veel brainstorms en dagelijks schakelen over de koers.
Bij scale-ups verandert die dynamiek. Er komt een duidelijke organisatiestructuur, er worden afdelingen gevormd en er is vaak een managementlaag aanwezig. Er wordt gestuurd op data, KPI’s en groeidoelstellingen. De externe communicatie wordt strakker, de branding professioneler, en er is meestal sprake van serieuze investeringen.
Waar een startup nog vooral zoekt naar hoe iets werkt, richt een scale-up zich op hoeveel – hoeveel marktaandeel, hoeveel klanten, hoeveel landen. Het verschil zit dus minder in een vast aantal medewerkers of omzet, en meer in de mindset en fase van ontwikkeling waarin het bedrijf zich bevindt.
Verschillende mindset, andere uitdagingen
De verschillen tussen een startup en een scale-up zijn niet alleen praktisch, maar ook cultureel. In de startupfase is er ruimte voor chaos, improvisatie en snelheid. Alles is gericht op overleven en ontdekken. In de scale-upfase moeten processen gestroomlijnder worden, systemen worden ingevoerd en teams professioneel geleid.
Waar de ene fase draait om creativiteit en wendbaarheid, vereist de andere juist structuur en consistentie. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat de oprichter van een startup zich minder thuis voelt in de scale-upfase. Sommige ondernemers verkopen op dat moment hun aandelen, of stellen een nieuwe CEO aan die ervaring heeft met opschalen.
Niet elke startup wordt een scale-up
Slechts een klein percentage van de startups groeit daadwerkelijk door tot scale-up. Dat heeft lang niet altijd met gebrek aan ambitie te maken. Sommige ideeën blijven kleinschalig rendabel, andere zijn bewust lokaal gericht. Ook zijn er sectoren – zoals online casino iDEAL – waar snelle gebruikersgroei niet automatisch leidt tot duurzame bedrijfsmodellen. Groei op papier is iets anders dan stabiele ontwikkeling op de lange termijn.