De Belgische VRT-journalist Jan Balliauw duidt deze week de Russische invasie van Oekraïne. Hij benadrukt dat Europese eenheid cruciaal is voor veiligheid en economie. Voor ondernemers in Nederland en de EU betekent dit strengere sancties, hogere energiekosten en nieuwe marktkansen. Bedrijven zoeken steun via subsidies voor energie en digitalisering van het mkb in Nederland.
Europese eenheid werkt
Balliauw schetst dat de oorlog een test is voor de Europese Unie. Lidstaten leveren geld, wapens en humanitaire hulp aan Oekraïne. Als die lijn gezamenlijk wordt volgehouden, neemt de druk op het Kremlin toe. Versnippering in Europa vergroot juist de risico’s voor veiligheid en economie.
Voor het bedrijfsleven is die eenheid tastbaar in beleid. De EU stemt sancties, energie-inkoop en defensiesamenwerking af. Nederland en België trekken hierin mee, onder meer via gezamenlijke inkoop en steunpakketten. Dat geeft bedrijven duidelijkere regels en voorspelbaarheid, al blijft de situatie veranderlijk.
De afhankelijkheid van de Verenigde Staten speelt mee. Politieke keuzes in Washington kunnen Europese steunpakketten raken. Daarom investeert Europa meer in eigen defensie en industrie. Voor ondernemers betekent dit nieuwe aanbestedingen, maar ook strengere eisen en controles.
Sancties: regels en risico’s
De EU heeft sinds 2022 handels- en financiële sancties tegen Rusland en Belarus stap voor stap aangescherpt. Bedrijven mogen bepaalde goederen en technologie niet meer exporteren. Ook gelden financiële beperkingen en een verbod op het omzeilen van regels via derde landen. Dit raakt vooral industrie, logistiek en groothandel.
In Nederland geldt de Sanctiewet 1977. Ondernemers moeten klanten, leveranciers en transacties screenen tegen EU-sanctielijsten. De Douane en de FIOD controleren actief op overtredingen. Overtredingen kunnen leiden tot boetes en strafrechtelijke vervolging.
Let op de zogenoemde ‘no Russia clause’ in contracten. Die verplicht afnemers buiten de EU om goederen niet door te leveren naar Rusland. Controleer eindgebruikers, herkomst van betalingen en ongebruikelijke routes. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) publiceert actuele sanctiewijzers en checks.
Sancties zijn handels- en financiële beperkingen die bedrijven verplichten extra due diligence te doen en transacties te screenen.
Energie: kosten en keuzes
Europa verminderde de afhankelijkheid van Russisch gas via het REPowerEU-programma. Er kwam meer LNG binnen, ook via Eemshaven in Nederland, en opslagen werden gevuld. Dit dempte de pieken in energieprijzen, maar het niveau blijft volatiel. Voor mkb’ers betekent dat onzekerheid bij investeringen en inkoop.
Besparen en verduurzamen worden daardoor aantrekkelijker. Nederlandse regelingen zoals SDE++, EIA (energie-investeringsaftrek) en ISDE kunnen investeringen in zonnepanelen, warmtepompen en isolatie ondersteunen. Deze subsidies veranderen regelmatig; check de voorwaarden op het moment van schrijven. Een energie-audit helpt om snel rendement te halen.
Langlopende contracten geven rust, maar vragen scherpe timing. Overweeg spreiding van inkoopmomenten en flexibele contracten. Combineer dat met monitoring van verbruik via digitale tools. Dat verlaagt kosten en verkleint risico’s bij prijsschokken.
Kansen in wederopbouw
De EU financiert met de Ukraine Facility ongeveer 50 miljard euro voor herstel, hervormingen en investeringen. Ook de EBRD en de EIB zetten middelen in voor infrastructuur en bedrijfsleven. Aanbestedingen lopen via Europese en internationale platforms. Nederlandse en Belgische bedrijven kunnen meedingen, vaak in consortia.
De vraag zit vooral in energie, water, logistiek, bouw en digitale infrastructuur. Leveranciers van materialen, machines en IT-diensten maken kans als zij veiligheid en continuïteit kunnen borgen. Certificering, verzekeringen en lokale partners zijn cruciaal. Atradius Dutch State Business biedt onder voorwaarden exportkredietverzekeringen; controleer de dekking op het moment van schrijven.
Let op: sancties blijven gelden, ook bij wederopbouwprojecten. Zorg voor strikte due diligence in de keten en duidelijke contractclausules. Gebruik KVK- en RVO-loketten voor begeleiding en financieringsopties. Zo verklein je juridische en reputatierisico’s.
Cyberregels worden strenger
Oorlog gaat ook over digitale veiligheid. Europese bedrijven krijgen te maken met de NIS2-richtlijn, die de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen aanscherpt. De regels gelden voor middelgrote en grote organisaties in aangewezen sectoren. Nederland werkt aan nationale implementatie met hogere eisen en boetes.
NIS2 vraagt om basishygiëne zoals multifactor-authenticatie, patchbeleid en logging. Ook moeten incidenten snel worden gemeld, vaak binnen 24 tot 72 uur. Bestuurders krijgen expliciete verantwoordelijkheid voor cyberzorg. Dit vraagt training, processen en periodieke audits.
Voor mkb’ers zijn er praktische hulpmiddelen. Het Digital Trust Center en het Nationaal Cyber Security Centrum bieden checklists en dreigingsinformatie. Subsidies voor digitalisering van het mkb in Nederland kunnen helpen bij tooling en awareness. Maak een plan en leg taken vast in de organisatie.
Defensieorders en industriebeleid
Europese landen verhogen defensie-uitgaven en vullen voorraden aan. Programma’s als het European Defence Fund en ASAP (Act to Support Ammunition Production) stimuleren productie. Dat levert kansen op voor maakindustrie, hightech en logistiek. Tegelijk gelden strenge exportcontroles op dual-use goederen, producten met zowel civiele als militaire toepassing.
Leveranciers moeten voldoen aan NAVO- en EU-standaarden. Ketentransparantie en traceerbaarheid zijn verplicht. Dit kan investeren in kwaliteitssystemen en compliance vergen. Banken vragen vaker om extra documentatie en sanctiescreening.
Voor innovatieve bedrijven liggen er R&D-kansen. Denk aan sensortechnologie, drones, cybersecurity en materialen. Combineer Europese subsidiekanalen met nationale instrumenten van RVO. Zo bouw je mee aan strategische autonomie, met oog voor regels en risico’s.