Bewoners, ondernemers en lokale politici in Noord-Brabant vragen om een betere aanpak van de lelieteelt. Zij willen heldere regels, meer toezicht en meer afstand tussen velden, woningen en natuur. De oproep is recent gedaan aan de Provincie Noord-Brabant en betrokken gemeenten. Reden zijn zorgen over gewasbeschermingsmiddelen, waterkwaliteit en gezondheid in de leefomgeving.
Zorgen om lelieteelt
In verschillende Brabantse dorpen en buitengebieden ligt lelieteelt dicht bij woningen en natuur. Dat geeft onrust bij omwonenden en bedrijven in de buurt. Zij vragen duidelijkheid over wat wel en niet mag. Ook willen zij afspraken die overlast voorkomen.
De teelt gebruikt relatief veel gewasbeschermingsmiddelen. Ondernemers in toerisme en zorg zeggen dat dit hun imago kan raken. Bewoners maken zich zorgen over drift, dat is het verwaaien van spuitnevel. De roep om meer afstand en betere communicatie groeit.
Waterschappen letten op de gevolgen voor sloten en beken. In dit gebied speelt onder meer Waterschap De Dommel een rol bij waterkwaliteit. De Europese Kaderrichtlijn Water verplicht tot schoner water. Dat maakt monitoring en maatregelen urgenter.
Provincie moet regie nemen
De Provincie Noord-Brabant kan onder de Omgevingswet sturen op ruimte, gezondheid en natuur. Gemeenten werken deze provinciale kaders uit in hun omgevingsplannen. Zo kunnen zij zones vastleggen en kwetsbare plekken beschermen. Dat geeft ondernemers en omwonenden houvast.
Waterschappen, zoals De Dommel, stellen regels voor werken aan en in het water. Zij kunnen eisen stellen aan teelt vlak bij watergangen. Denk aan teeltvrije zones en driftreductie. Hiermee beperken zij risico’s voor waterleven en drinkwaterbronnen.
De oproep uit de regio vraagt om één integrale aanpak. Dus afspraken over afstanden, communicatie en meetpunten die overal gelijk zijn. Dat voorkomt een lappendeken aan regels per gemeente. En het verkleint onzekerheid voor mkb’ers in de keten.
Regels vragen duidelijkheid
De toelating van middelen ligt landelijk bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Toelating betekent niet dat alles overal mag. Gebruik moet altijd volgens etiket, met driftbeperkende technieken en op passende afstand. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert dit.
“Gewasbeschermingsmiddelen zijn pesticiden die schimmels, insecten en onkruid bestrijden. Gebruik is alleen toegestaan met een toelating van het Ctgb en onder strikte voorwaarden.”
Europa stuurt via de Green Deal aan op minder afhankelijkheid van chemische middelen. Nederland werkt toe naar weerbare teelten in 2030, met meer preventie en minder emissie. Voor ondernemers is eenduidige uitleg belangrijk. Dat verkleint juridische risico’s en vergroot draagvlak in de omgeving.
Transparantie helpt. Denk aan een lokale spuitkalender of waarschuwingsbericht voor omwonenden. Let daarbij op de AVG, de privacywet voor persoonsgegevens. Deel informatie over het veld en tijdstip, maar niet over individuele werknemers.
Kansen voor duurzame teelt
Telers kijken naar alternatieven, zoals biologische bestrijding en weerbare rassen. Ook precisiespuiten en mechanische onkruidbestrijding verminderen emissie. Zulke investeringen vergen tijd en geld. Duidelijke perspectieven maken die stap makkelijker.
Er zijn regelingen via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De GLB-eco-regeling beloont duurzame teeltmaatregelen op het land. MIA/Vamil geeft fiscaal voordeel voor milieuvriendelijke investeringen. Dit kan de omschakeling versnellen voor mkb-bedrijven.
Innovatieprogramma’s in de tuinbouwsector bieden kennis en proefprojecten. Samenwerking met waterschappen levert praktische oplossingen op, zoals helofytenfilters voor erfwater. Meetnetten maken effecten zichtbaar. Dat helpt beleid en praktijk bij te sturen.
Impact op ondernemers
Lelietelers plannen teelt, afzet en arbeid lang vooruit. Contracten met afnemers vragen zekerheid. Extra afstand, monitoring en techniek betekenen hogere kosten. Maar zij kunnen ook klachten, stilstand en reputatieschade voorkomen.
Heldere regels geven investeringszekerheid. Bedrijven weten waar zij aan toe zijn en welke techniek nodig is. Dat is belangrijk voor financiering door banken en voor vergunningen. Een gelijk speelveld binnen de provincie voorkomt concurrentienadeel.
Goede communicatie met buren werkt vaak de-escalerend. Bedrijven die tijdig informeren, krijgen vaker vertrouwen terug. Gemeenten en waterschappen kunnen standaard formats aanbieden. Zo blijft de informatie begrijpelijk en compleet.
Volgende stappen in Brabant
De Provincie Noord-Brabant wordt gevraagd de regie te nemen en partijen aan tafel te brengen. Gemeenten, waterschappen en LNV kunnen samen een gebiedsaanpak uitwerken. Denk aan uniforme bufferzones, meetafspraken en steun voor innovatie. Daarbij horen ook heldere handhavingslijnen van de NVWA.
Voor ondernemers is er werk aan de winkel. Inventariseer welke maatregelen nu al passen in het teeltplan. Kijk naar RVO-regelingen die investeren verlichten. En leg keuzes vast in het bedrijfsplan, voor bank en vergunningverlener.
Op het moment van schrijven worden gesprekken in de regio voorbereid. Waterkwaliteitsdata en ervaringen uit pilots moeten daarin meewegen. Het doel is minder risico’s én een toekomstbestendige teelt. Zo komen beleid en ondernemerschap beter in balans.